کود ضد شوری بخش دوم
کود ضد شوری بخش دوم
شوری و اقلیم:
تغییرات اقلیم موجب افزایش شوری می شود. این تغییرات به سمت و سوی خشکسالی و کم آبی می رود و این مسئله علاوه بر خشکی موجب افزایش شوری و گسترش آن خواهد شد. خشک شدن دریاچه ها و تالاب ها مخصوصا در مناطقی مثل دریاچه ارومیه که غلظت نمک بالایی دارد موجب پخش نمک در مناطق اطراف خواهد شد. این پخش نمک با وزش بادها اتفاق می افتد و نمک ها به مناطق دور دست تر هم پخش شده و لذا یک منطقه وسیعی را از نظر کشت و کار و حتی زندگی دچار مشکل می کند. اهمیت کنترل شوری به حدی زیاد هست که سلامتی و زندگی بشر را کاملا تحت تاثیر قرار می دهد و آن را می تواند دچار بحران جدی نماید. وجود راهکارهای کلان و منطقه ای در این زمینه گره گشا خواهند بود که بایستی بیش از پیش به این موضوع توجه شود. شوری در کشاورزی به اصطلاح به افزایش و تجمع املاح در خاک و یا بستر کشت گیاهان گفته می شود. که دلایل متعددی دارد. در این میان ایجاد شوری با یون های سدیم و کلر بیشتر مطرح هست و اثرات مضر زیادی برای گیاهان دارد. هر منطقه ای که از کمبود آب رنج ببرد به احتمال زیاد شوری هم سراغ آن منطقه خواهد رفت.
عوامل شور کننده خاک:
تبخیر و تعرق بیش از حد خاک، جریان آب های شور و حمل شوری از نقاط مختلف به منطقه ای که آبیاری انجام می شود.، استفاده از کودهای شیمیایی، کمبود آب و استفاده از آبیاری قطره ای و… از عوامل موثر در افزایش شوری خاک هستند. واکنش گیاهان به شوری خاک و آب بسیار متفاوت هست و تحمل گیاهان به این معضل از حساس تا مقاوم طبقه بندی می شوند. حتی الامکان با مطالعه شرایط خاک و آب منطقه از گیاهان مناسب برای کشاورزی استفاده شوند و از کشت گیاهان حساس به شوری بایستی خودداری نمود. گیاهان مقاوم به شوری مانند پسته و انار برای این مناطق مناسب هستند ولی بادام، هلو، سیب و… حساس هستند و دچار سوختگی می شوند و موفق نخواهند شد. بنابراین در انتخاب گیاه برای کشت و کار خیلی دقت می خواهد. شوری در حقیقت به EC هم معروف هست. هرگاه ای سی در خاک و یا آبی بالا باشد بیانگر این هست که یون های شوری زا در این آب ها و یا خاک ها زیاد هستند و می توانند منجر به شوری شوند.
اثر شوری بر گیاهان:
در حالتی که خاک شور باشد جذب مواد غذایی دچار اختلال می شود و گیاه برای رفع تنشنگی مقدار زیادی آب جذب می نماید اما به دلیل اینکه این آب هم شور هست تمام املاح به داخل گیاه کشیده می شوند و با تجمع املاح در برگ ها سلول ها دچار آسیب می شوند. برگ ها برای پس زدن شوری از طریق لبه برگ ها که انتهای آوندها هستند اقدام می کنند که در همان قسمت ها علایم سوختگی ظاهر می شود. این تجمع اگر بیش از حد و ادامه دار باشد ابتدا موجب سوختگی کل برگ ها شده و در ادامه برگی برای فتوسنتز و و تامین میوه ها وجود نخواهد داشت نهایتا پس از این مرحله میوه ها از بین می روند و در نهایت درخت خشک خواهد شد. در باره سایر گیاهان بوته ای و مزرعه ای هم همین موضوع صدق می کند. بنابراین قبل از این مرحله اقداماتی که به کاهش شوری و کاهش تجمع املاح کمک می کند را انجام داد.
راهکارهای کاهش شوری خاک:
یکی از راهکارهای موثر در کاهش شوری افزایش مواد آلی خاک هست در این حالت یون های شوری زا مثل سدیم و کلر در مواد آلی تثبیت می شوند و کمتر وارد گیاه می شوند و همچنین ظرفیت نگهداری آب در اطراف ریشه ها افزایش می یابد. استفاده از آب های با شوری کمتر یا تصفیه آب های شور قبل از ورود به بستر کشت از تجمع نمک در محیط گیاهان جلوگیری می کند. کاهش مصرف کودهای شیمیایی و جایگزینی آن ها با کودهای آلی و کودهایی که شوری زا نیستند و اصلاح خاک و همچنین استفاده از ارقام مقاوم به شوری از مهم ترین اقدامات در جهت کاهش شوری و مضرات آن برای گیاهان خواهد بود. و راه آسانتر استفاده از کودهای آنتی سالت یا کود ضد شوری هست.
معرفی کود ضد شوری:
افزودن کود دامی پوسیده (ترجیحا کود گاوی) در حجم زیاد و مخلوط کردن آن با خاک اطراف ریشه یا اقدام قبل از کشت یکی از روش های موثر در تعدیل شوری هست. در این زمینه از مصرف کودهای دامی تازه و نپوسیده به دلیل افزایش علف های هرز و بیماری ها و آفات و همچنین از کودهای مرغی به دلیل افزایش شوری اجتناب شود. یکی از کودهایی که در این زمینه کمک زیادی می کند کود هیومیک اسید هست که با اصلاح بافت و تخلخل خاک و همچنین با افزایش مواد آلی خاک موجب جلوگیری از جذب نمک ها توسط گیاه می شود و نیز ظرفیت نگهداری آب را در خاک افزایش می دهد. بنابراین استفاده از این کود می تواند نتایج مثبت زیادی را در گیاهی که تحت تنش شوری قرار گرفته است بر جای بگذارد.
اما کود ضدشوری امروزه جایگاه ویژه ای در بین کشاورزان و گلخانه داران پیدا کرده است. چرا که آسان ترین روش برای کاهش شوری استفاده از کودهای ضد شوری مانند کود ماکسی پلنت سال برند مافا اسپانیا هست. این کود حاوی مقادیر زیادی مواد آلی هست و مطابق با توضیحات ارایه شده اثرات مثبت زیادی در کاهش اثر شوری دارد و نیز شامل کلسیم هست. کلسیم این کود با جایگزینی به جای سدیم در کلوئیدهای خاک منجر به رهاسازی سدیم شده و با یک شستشوی خاک با آبیاری به راحتی شسته شده و از محیط ریشه گیاه خارج می شود. بنابراین با دو استراتژی مهم شوری را کاهش می دهد و به عنوان کود ضد شوری یا آنتی سالت استفاده زیادی در باغات، گلخانه ها و مزارع دارد. سه دوره مصرف ۱۵-۱۰ لیتر در هکتار در طول فصل رشد موجب کاهش چشمگیر شوری و عبور از بحران های EC بالا می شود. ضمن اینکه از آسیب به درختان و سایر گیاهان و کاهش باردهی آن ها جلوگیری می نماید.
